مشاهده سرعت و الگوی تنفسی یکی از اجزا ساده اما مهم بررسی وضعیت تنفسی است. یک فرد بالغ در حالت استراحت با عمق و ریتم منظم ، 12_18 تنفس در دقیقه دارد. اما به دلایل مختلف این وضعیت ممکن است تغییر یابد.
1.برادی پنه:در حالتهایی مثل افزایش فشار داخل جمجمه ، آسیب مغزی ، مسمومیتها ممکن است 
مشاهده شود.
2.تاکی پنه :در حالتهایی مثل پنومونی، ادم ریوی ، اسیدوز متابولیک ، سپتی سمی و غیره دیده می شود.
3. هیپر پنه: حالتی است که عمق تنفس افزایش می یابد.
4.تنفس kussmaul :حالتی است که هم تعداد و هم عمق تنفس افزایش می یابد .به عنوان مثال در کتو اسیدوز دیابتی
5.تنفس cheyne_stokes :حالتی است که با حملات متناوب آپنه و دوره های تدریجا افزایش یابنده عمق تنفس مشخص می شود. در نارسایی قلبی و آسیب به مرکز تنفس این حالت مشخص می شود.
6.تنفس آپنوستیک :در این حالت به دنبال هر دم عمیق و بازدم عمیق یک وقفه دیده می شود.(دم وقفه ، بازدم وقفه) در آسیبهای پل مغزی این حالت ممکن است مشاهده شود.
7.تنفس آتاکسیک یا Biot s : در این حالت تنفس هم از لحاظ تعداد و هم از لحاظ ریتم نامنظم است. در ضایعات بخش تحتانی ساقه مغز مشاهده می شود.
8. تنفس Gasping: در این حالت تنفس ها از لحاظ عمق برابر ولی از نظر تعداد نامنظم هستند. در ضایعات پل مغزی این حالت مشاهده می شود. 
منبع : کتاب کامل پرستاری داخلی - جراحی برونر